Mevrouw Smit en het keuzemenu
Ik bel aan bij mevrouw Smit. Ze doet de deur open en ik zie meteen dat er iets niet goed is. “Wat scheelt eraan mevrouw Smit?” vraag ik als we samen op de bank zijn gaan zitten. Een diepe zucht volgt. Ze vertelt dat ze de huisarts heeft geprobeerd te bellen. “Oké! En toen?” moedig ik haar aan. “Dus ik wachtte tot dat stemmetje klaar was en toen zei ik: Mag ik dokter Boer? Nou, en toen kwam er niks. Dus ik zei nog een keer: Dok-ter BOER alstublieft!” Ik zie dat haar altijd zo rechte rug plaats heeft gemaakt voor een ineengedoken houding. Ze slaat met haar vuist op haar knie. “En toen kwam die stem weer! Nou moe, wat heb je daar nu aan? Ik heb maar opgehangen. Wil jij misschien bellen wijfie? Want ik heb wel de huisarts nodig..”. Ik stel mevrouw gerust en zeg dat ik straks de dokter best voor haar wil bellen. Er verschijnt een zwakke glimlach maar ze blijft met kromme rug en beteuterd gezicht zitten.
Mevrouw Smit is een autonome – vaak foutief verward met eigenwijze - dame van ruim tachtig. Ze doet eigenlijk alles nog zelf: ze wast, ze kookt, ze doet haar boodschappen en ook haar persoonlijke verzorging gaat nog zelfstandig. Voor de huishouding krijgt ze ondersteuning maar iedere maandagochtend stoft ze zelf al even af want anders is het zo vuil als de huishoudelijke hulp komt. Mevrouw Smit is het met recht het schoolvoorbeeld van hoe ‘we’ willen dat onze oudere landbewoners in het leven staan. Ze vindt het zelf heel fijn om zo zelfstandig te zijn en eigenlijk was het voor haar een aanval op haar eigen regie toen de huisarts zei dat ze haar wond door een professional moest laten verzorgen. Ze vond het vreselijk.
“Oh ja en dan nog iets, ik heb ook geen verbandmateriaal kunnen bestellen, zuster. Ik belde de apotheek en kreeg een stem die zei dat ik een nummer moest kiezen maar ik weet niet welke. Wil jij dat dan toch ook maar voor mij doen? Sorry hoor.. dat ik zo lastig ben..”. Ik kijk naar mevrouw Smit. Is ze nou opeens kleiner geworden of lijkt dat zo?
Ik loop naar de telefoon en draai het nummer van de huisartsenpraktijk als ik bedenk: ik moet haar hélpen, niet óvernemen. Met de telefoon loop ik terug naar mevrouw. "Zullen we anders sámen de huisartsenpraktijk bellen? Dan toets ik de goede cijfers en dan kunt u zelf overleggen en bestellen!”. Ze recht haar rug en ik kijk in een glimlach.
En zo bestelde mevrouw de materialen die ik fonetisch voor haar uitgeschreven had en zorgde ze er zelf voor dat ze de dag daarna bij de huisarts mocht komen. Belangrijker nog: zo had ze haar zelfvertrouwen en de autonomie weer terug.
Ik weet dat er mensen zullen zijn die zeggen: het is toch niet zo erg als iemand anders voor je belt? En misschien vinden ze dat Mevrouw Smit zich aanstelt. Maar probeer je eens voor te stellen hoe is het is als je wel wíl maar niet kúnt omdat het systeem te ingewikkeld is. Dat je altijd afhankelijk bent van een ander om afspraken te maken bij huisartsen, het bestellen van medicijnen maar ook het communiceren met de verzekering of de belastingdienst. Als wij willen dat onze oudere generatie, onze vaders en moeders en opa’s en oma’s, zelfstandig blijven en de regie over hun leven pakken, moeten we het ze dan niet wat minder moeilijk maken? Als we meer van de ander verwachten, laten we dan niet onze eigen verantwoordelijkheid uit het oog verliezen om die verwachtingen haalbaar te maken. Want dat zou, in mijn ogen, tamelijk oneerlijk zijn.